De economische wetenschap discrimineert niet

Wat men beweert:
De economie is als wetenschap is een neutraal verschijnsel en is daarmee universeel toepasbaar op allerlei soorten problemen op alle verschillende in onze wereld. Er zijn misschien enkele economen die discrimineren, maar de wetenschap in z’n geheel doet dat niet.

In het kort:
Er bestaan exacte wetenschappen, zoals natuur- of scheikunde. En we kennen sociale wetenschappen, zoals humanistiek, sociologie of antropologie. Economie lijkt, door het modelmatige en cijfermatige karakter vaak een exacte wetenschap, maar die gedachte is niet correct. Een probleem is dat westerse mannen een grote invloed hebben op deze wetenschap en vanuit hun eigen perspectief wetenschap bedrijven. Dit heeft impact op de selectie van economische vraagstukken, maar het gaat zover dat er sprake is van institutionele discriminatie in de economische wetenschap. Daarnaast voelen vrouwen, zwarten en verschillende groepen minderheden zich gediscrimineerd door de economische wetenschap of door economen en hun gedrag.

“De economie” wordt gedomineerd door westerse mannen

De economie werd en wordt nog steeds gedomineerd door blanke westerse mannen uit de hogere en middenklasse. Dit heeft geleid tot verschillende vooroordelen in het economisch denken. Ideeën van vrouwen, wetenschappers uit het mondiale zuiden, minderheden en mensen uit de lagere sociale klassen worden genegeerd. En dat speelt zowel in het onderzoek als in het onderwijs. Dat geldt voor hun economische situatie, waarden, belangen en hoe ze hun leven organiseren. Tot op de dag van vandaag ondervinden vrouwen, zwarten en minderheden meer belemmeringen in de economie dan mannen en blanken. De oorzaken hiervan variëren van subtiele maar alomtegenwoordige onbewuste vooroordelen tot regelrechte seksuele intimidatie door collega’s.

Discriminatie in cijfers

De economische wetenschap en het economieonderwijs hebben nog een lange weg te gaan naar een cultuur waarin iedereen gelijk en eerlijk wordt behandeld. Onderzoek uit 2019 van de American Economic Association maakte dat al duidelijk. Bijna de helft van alle zwarte en de helft van alle vrouwelijke economen ervoeren discriminatie. Slechts 14% van de zwarte economen vond dat zwarte mensen gerespecteerd worden in het vakgebied en minder dan de helft (45%) van alle respondenten vond dat minderheden gerespecteerd worden. Economen met een handicap of een andere seksuele geaardheid bleken ook meer discriminatie te ervaren. Uit de enquête bleek ook dat ongeveer de helft van de vrouwelijke economen geen presentatie wilde geven op het werk of op een seminar om respectloos gedrag te vermijden.

… en sexuele intimidatie

Misschien nog verontrustender is dat seksuele intimidatie wijdverbreid lijkt te zijn. 42% van de vrouwelijke economen kreeg te maken met seksueel getinte opmerkingen of gedrag van collega’s of studenten, 10% werd lastig gevallen door een collega, 7% werd bedreigd als ze niet romantisch of seksueel meewerkten, 2% kreeg te maken met seksueel geweld, 6% kreeg te maken met een poging tot seksueel geweld, en 12% werd op een andere manier aangeraakt waardoor ze zich ongemakkelijk voelden. De #MeToo-beweging bracht ook een bredere cultuur van seksistisch gedrag in de economie aan het licht. Misschien wel het bekendst is dat Alice Wu aantoonde hoe misogyn en giftig het taalgebruik op economische banenwebsites is (Wu, 2017).

Ongewenste gevolgen

De bestaande dominantie van witte mannen heeft naast discriminatie en intimidatie ook veel ongewenste gevolgen voor de discipline zelf. Een van de meest directe is misschien wel een lagere kwaliteit van onderzoek en slechter bruikbare theorie. Kijk bijvoorbeeld naar Onzichtbare vrouwen – Waarom we leven in een wereld voor en door mannen ontworpen van Caroline Criado-Perez (2019). Dit is een boek vol met data over allerlei manieren waarop vrouwen buiten beschouwing blijven en hoe dit op veel producten en beleid minder geschikt maakt voor vrouwen, in sommige gevallen zelfs gevaarlijk of dodelijk.

Maar is dat specifiek een ‘economen probleem’?

Dat is helaas niet het geval, maar vergeleken met andere wiskunde-intensieve vakgebieden heeft de economie de grootste sekseverschillen op het gebied van salarissen, arbeidstevredenheid, promotie- en aanstellingspercentages (lees bijvoorbeeld deze Engelstalige publicatie).

De verschillen worden vaak alleen maar groter. Kijk bijvoorbeeld naar salarissen van hoogleraren economie. De verhouding tussen een salaris van een vrouw ten opzichte van een mannelijke collega daalde van 95% in 199van een mannensalaris in 1995 naar 75% in 2010.